Stadiondossier - Vrienden van De Kuip

STADIONDOSSIER – Deel 2

Voor in de geschiedenisboeken hebben we Hans Fortuin, oud-voorzitter van Sportclub Feyenoord, en zéér nauw betrokken bij het initiatief Stadion op Zuid, bereid gevonden jullie helemaal bij te praten met alle ins en outs. Opdat wij nooit vergeten…

DE KUIP 2018 EN VERDER

Op 2 april 2018 sloot ik mijn derde artikel over De Kuip af. De eerste twee verschenen al in 2012 en 2013, maar helaas kwam er geen einde aan de reeks van plannen voor Het Nieuwe Stadion en werd ik gedwongen om door te gaan. Ook nu nog, wat zeg ik: ook nu zeker! Het laatste artikel sloot af met reacties op het wel en wee na 2013 tot april 2018. We gaan nu verder met de meest recente ontwikkelingen.

Niet voordat ik mijn inleiding van het laatste artikel herhaal (om er weer even in te komen).

VOORAF

Heel vaak ben ik zooooo trots op Rotterdam: aan bezoek uit Nederland of buitenland vertel ik dan trots over het nieuwe Centraal Station, over de Markthal, over gebouwen als de Van Nelle Fabriek, De Rotterdam en het Stadstimmerhuis. Allemaal prachtige staaltjes Rotterdamse daadkracht: snel en binnen het budget gerealiseerd, ontworpen door beroemde architecten. Als ik dan zo aan het opscheppen ben, bekruipt me soms ineens de angst dat één van die niet-Rotterdammers aan me vraagt: “En hoe zit het nou met dat nieuwe stadion, met die nieuwe Kuip??”

Ja, dat zou een uitermate pijnlijke vraag zijn, met geen enkel excuus of uitvlucht, geen verzachtende omstandigheid. En dan zeker als je bedenkt dat onze slogan is: “Geen woorden, maar daden”.

OUDE KOEK

In het voorjaar van 2018 groeit de kritiek op Feyenoord City: steeds meer supporters tonen scepsis door spandoekacties tijdens thuis- en uitwedstrijden, auteur Michel van Egmond brengt bij De Wereld Draait Door een indrukwekkende ode aan De Kuip (“Het mag nooit, nooit, maar dan ook nooit verdwijnen”), in de dagblad- en voetbalpers komen de critici van Feyenoord City steeds meer aan het woord (Leo Beenhakker, Aad van der Laan, Willem van Hanegem, Bram Peper) en bij de beleidsbepalers van Stadion/City en gemeente komt er steeds meer nieuwsgierigheid naar de supporters achter de actiegroep Stadion op Zuid.

De twijfel wordt versterkt doordat de FC-coryfeeën steeds afhoudender en defensiever reageren. In plaats van openheid van zaken te geven en bijvoorbeeld te bekennen dat niet alles vlotjes verloopt, wordt er gedaan of alles prima verloopt (terwijl iedereen weet dat dit niet zo is). Zo is er de kwestie van de lening bij de Amerikaanse bank Goldman Sachs. Dat er voor de voorfase zo’n 20 miljoen geleend moet worden is al vreemd, maar dat deze bank als garantie een aandelenpakket van het Stadion aangeboden wordt, bevreemdt, vooral omdat elke nadere informatie ontbreekt: hoeveel aandelen, welke aandelen zijn dat, wellicht die van de Sportclub? Deze en andere vragen worden gesteld, maar niet duidelijk door FC beantwoord. Het lijkt of men het zelf ook niet weet… De twijfel over FC groeit daarmee en de nieuwsgierigheid naar SoZ dientengevolge ook. Er komen gesprekken met de Feyenoord-directie en politici van de gemeente. Men wil nu wel eens weten wat voor supporters dat zijn, wat is dat voor groep ‘hooligans’ en wat willen en doen ze eigenlijk?

FEYENOORD: GEEN PLAN B

In juni is er op het kantoor van de BVO een kennismakingsgesprek met Jan de Jong en drie leden van de ‘actiegroep’. Nadat de vier aanwezigen zich keurig aan elkaar voorgesteld hebben, schuift na een kwartier een vijfde persoon aan, blijkbaar uitgenodigd door Jan de Jong. Op de vraag van één van de drie SoZ-leden wie hij is en wat hij doet, volgt geen antwoord, maar een beledigde blijk van ‘wie kent mij niet?’ . Deze persoon neemt niet deel aan het gesprek, maar luistert en deelt een kwartier vóór afloop mee dat hij een belangrijke(re?) afspraak heeft.

À propos: ik neem aan dat gastheer Jan de Jong deze persoon later heeft aangesproken op zijn ongepaste en hautaine gedrag. O ja: achteraf bleek dit de heer Carl Berg, de nieuwe financieel directeur van de Stadion NV, te zijn.

Het gesprek met de algemeen directeur van de BVO verliep trouwens uitstekend: er werden informatie en meningen uitgewisseld, uiteraard over de redenen van de nieuwbouw en het spelersbudget. Wel was er een stevig meningsverschil over een eventueel alternatief voor nieuwbouw: renovatie. Net als bij de gemeente, wordt er niet over een Plan B nagedacht. Dat bleek ook op de bijeenkomst in november, toen Jan de Jong (zonder ‘toezichthouder’) samen met 24 supporters nogmaals informatie en meningen uitwisselden. In zijn nieuwjaarstoespraak 2019 had Jan de Jong onder meer gezegd:

“ Ik hou van deze kathedraal, maar onze opdracht is om Feyenoord verder te brengen.

Als het niet lukt, blijven we in De Kuip voetballen”. En hij voegde eraan toe: “Ik heb geen deugdelijk plan voor renovatie van De Kuip gezien.” (De Volkskrant 16-1-2019).

In twee bijeenkomsten van Stadion op Zuid met directeur Jan de Jong had hij dat ook al gezegd: “Als Feyenoord City afgeblazen zou moeten worden, dan is er geen alternatief. We kunnen dan niet zomaar een Plan B op tafel leggen: er is geen actueel plan voor renovatie, de plannen die er waren -van BAM en Red de Kuip- hadden geen financiële ondersteuning.”

Bij beide besprekingen heeft SoZ deze visie als onjuist bestempeld en aangeboden om een gesprek van Jan de Jong met RdK en BAM te organiseren: beide zijn bereid, Jan de Jong nog niet. In het huidige geval van Feyenoord City is het onvoorstelbaar dat Feyenoord en de gemeente niet parallel aan de nieuwbouwplannen aan een alternatief werken ‘voor het geval dat’. Zeker nu de laatste maanden, zowel bij Feyenoord als bij de gemeente, de twijfel over de haalbaarheid van nieuwbouw aan het toenemen is. Er blijken steeds meer moeilijkheden, zowel rond personen, als over zaken, op tafel te komen. Ten tweede. Na het stranden van HNS in 2013 werden door Feyenoord en het Stadion drie “Verkenners” aangesteld die alle plannen en voorstellen naast elkaar gingen leggen en beoordelen, en wel graag met een advies als eindoordeel. Na maanden hard vergaderen kwam het advies: geen nieuwbouw, maar renovatie, met een voorkeur voor het plan van BAM, die het project van Red de Kuip op doelsaldo klopte. Na een half jaar konden Feyenoord en de BAM niet tot overeenstemming komen en kwam er dus niets: geen nieuwbouw én geen renovatie. Met Red de Kuip werd geen contact opgenomen… De uitspraken van Jan de Jong dat zowel BAM als Red de Kuip geen financiële dekking zou hebben, is onjuist: beide renoveerders hadden een bouwer en een bank achter zich. Uiteraard zijn er geen bewijzen op papier met een handtekening, want de opdracht is nooit verstrekt…

EEN OUDERWETS ‘NIEUW STADION’

Regelmatig krijgen de architecten van OMA de ruimte om hun plannen voor het nieuwe stadion te publiceren. Wat daarbij opvalt, is dat het al bijna drie jaar lang dezelfde ‘artist impressions’ zijn, hier en daar wat bijgetekend. Op de meest actuele is het spandoek met het Feyenoord-logo vervangen door het grote groen-wit-groene doek van de supporters-met-een-stadionverbod (ze maakten het doek, maar mogen zelf De Kuip niet in!). Steeds weer vertelt architect David Gianotten allerlei hele en halve waarheden in de dag- en maandbladen:

“De supporters zitten ‘bovenop’ het veld.”
Ja, dat geldt voor de eerste paar rijen, maar de rest zit veel verder weg van het veld. Zeker op de tweede en derde ring, want de ringen hangen niet boven elkaar, zoals in De Kuip, maar achter elkaar, onderbroken door een ring van businessunits.

“Het nieuwe stadion bestaat uit drie ononderbroken ovale ringen.”
De drie ringen worden -zoals gezegd- onderbroken door twee rijen van businessunits en zijn nauwelijks ovaal. In ieder geval veel minder ovaal dan De Kuip; dat was nou net zo bijzonder aan het stadion uit 1937: het stadion vertoont nergens een rechte lijn en lijkt meer op een uitgerekte cirkel. Het nieuw stadion is -daarbij vergeleken- een gewoon traditioneel vierkant stadion.
“Het nieuwe stadion zet daarmee een trend voor stadions wereldwijd, net als De Kuip dat deed in de jaren 30 van de vorige eeuw.” Dat deed De Kuip zeker en wellicht nog steeds, maar het nieuwe stadion volgt de ontwikkelingen van de laatste jaren: het veld en de tribunes zijn ondergeschikt aan alles eromheen.

Dat is zo opvallend bij de voorstanders van een nieuw stadion: die vragen mij steeds of ik al in de Arena, bij PSV of bij Schalke ben geweest, en dan beginnen ze direct over de ontvangstruimten en de restaurants, de winkels en het uitzicht naar buiten. Eigenlijk pleiten ze dan voor een vernieuwing en uitbreiding van het Maasgebouw…

SPELERSBUDGET EN/OF GEBIEDSONTWIKKELING?

Uit allerlei ‘geruchten’ blijkt dat de voetbalclub Feyenoord nog niet overtuigd is dat door een nieuw stadion de begroting beduidend zou kunnen stijgen. Waarschijnlijk zullen Feyenoord City en het Stadion (dat lijkt bijna één organisatie te zijn geworden) er alles aan doen om de club daarvan te overtuigen, maar de vraag is of Feyenoord en de gemeenteraad dit dan ook geloven. Feyenoord City en de gemeenteraad zeggen dat het hen in de eerste plaats gaat om de verdere ontwikkeling van Rotterdam-Zuid, en dan rijst de vraag of men niet beter de zaak kan gaan scheiden: laat “Feijenoord City” (met de naam van de wijk) doorgaan zonder nieuw stadion en maak plannen voor renovatie van De Kuip.

Iedere wethouder, gemeenteraadslid, bank of bouwer die iets voor Zuid wil doen, kan rustig doorgaan met de plannen voor uitbreiding van het gebied tussen de Laan op Zuid en de Veranda. Dan spaar je de kosten van de afbraak en opbouw van ‘de oude Kuip’ (zo’n 50 miljoen is de schatting), van een nieuwe Pathé-bioscoop (en leegstand van de oude Pathé!), de verhuizing van de Gamma en vele andere bedrijven, de kosten voor het bouwen in het water, er hoeven dan geen nieuw NS-station en geen nieuwe RET-tramhalte te komen etc. etc.etc.

DE AANDELEN: WELKE AANDELEN?

Zoals reeds eerder gezegd: bij de miljoenenlening van Goldman Sachs aan FC was al sprake van een garantstelling aan de bank middels een pakket Stadion-aandelen. Onduidelijk was om hoeveel en welke aandelen het ging. Deze kwestie werd nog actueler toen in Feyenoord-kringen het gerucht ging dat de Sportclub op het punt stond om haar pakket van 52% (dus: de meerderheid) in de verkoop te brengen. Aan wie? Het stadion, Feyenoord City en een andere belanghebbende? Niemand had een antwoord en de betrokkenen ontkenden direct. De zaak was hiermee dus voorlopig afgesloten, maar SoZ was wel gealarmeerd; dit clubje supporters is namelijk geen organisatie, maar een verzameling van actievoerders met contacten naar allerlei deskundigen, niet meer en niet minder: een ongeorganiseerde organisatie. Bij een eventuele aandelenverkoop kan zij niet optreden, bijvoorbeeld door ook een bod op de aandelen te doen, of door naar de rechter te stappen. Hierover moest worden nagedacht, en dat zou een paar maanden later resulteren in een nieuwe stichting.

DE GEMEENTE

Na het zomergesprek met Feyenoords algemeen directeur Jan de Jong volgden in augustus en september diverse contacten met leden van B&W en fractieleden van verschillende politieke partijen, zowel van de coalitie als van de oppositie. Verschillende leden van SoZ hebben hun diensten aangeboden en daar werd over het algemeen positief op gereageerd, via antwoordmails, telefoontjes en concrete afspraken voor een kennismakingsgesprek op het stadhuis. Deze gesprekken hadden onder meer plaats met de fracties van Leefbaar (oppositie) en D66 (coalitie), waaronder een gesprek met wethouder Adriaan Visser, die bekend staat als de grote promotor van Feyenoord City aan de Coolsingel.

Zijn visie was heel duidelijk: wij zijn enthousiast over de gebiedsontwikkeling die nu mogelijk is, maar wij beslissen niet over een nieuw stadion, dat doet Feyenoord! Maar: net als bij Feyenoord wordt er nog steeds niet nagedacht over een alternatief, geen Plan B dus met een gerenoveerde Kuip. Men ziet (nog) niet in dat met een gerenoveerde Kuip de gebiedsontwikkeling nog meer ruimte, geld en tijd wint… Waarschijnlijk gaan beide partijen -gemeente én Feyenoord- er nog blind vanuit dat Feyenoord City doorgaat. Kost wat het kost?!

NOSTALGIE

In alle interviews die je van de voorstanders van FC leest, komt altijd de uitspraak dat ze de supporters wel begrijpen, maar dat die meningen hoofdzakelijk gebaseerd zijn op sentimentele gevoelens voor De Kuip, dus op nostalgie. Of het nu de architect van OMA of de wethouder is, of de directie van BVO, Stadion of City: steeds komt men zelf ook niet verder dan dit kul argument. Op de zakelijke, financiële, juridische, politieke en vele andere soorten argumenten van de supporters wordt niet ingegaan. Uiteraard speelt nostalgie vooral bij de oudere supporters een belangrijke rol; ze hebben al de nodige hoogtepunten in De Kuip meegemaakt. Maar het is wel erg kort door de bocht om te stellen dat dit hun enige argument is.

Zelf heb ik in Hand-in-Hand (oktober 2018) toegegeven dat voor mij nostalgie een grote rol speelt. Het was vier maanden voor mijn geboorte dat mijn zwangere moeder met de familie op 8 mei 1938 de wedstrijd Feyenoord-Arsenal (1-0!) bezocht. Je kan dus wel stellen dat De Kuip in mijn genen zit. In datzelfde artikel heb ik ook een aantal andere, zakelijker argumenten genoemd waarom De Kuip nog vele jaren als thuishaven van onze club kan dienen. Om er een paar te noemen:

Een nieuw stadion is overbodig: er is al een stadion (De Kuip) en een City (de Veranda). De Kuip kan nog decennia mee en kan gerenoveerd worden op een manier waarin alle wensen van Feyenoord gerealiseerd kunnen worden.
Alle plannen, vanaf 2003 tot vandaag, hebben al miljoenen gekost, voor Feyenoord, maar ook voor de gemeente. Bovendien is al diverse keren aangetoond dat al dat plannen maken niets positiefs opleverde.
Niet voor niets concludeerden de Verkenners in 2013, na bestudering van alle plannen, dat renovatie van De Kuip de beste oplossing is.
Alle plannenmakerij heeft Feyenoord, tot op de dag van vandaag, enorm op achterstand gezet. Al het geld en tijd is de laatste jaren door deze ‘prioriteit’ opgeslokt, ten koste van bijvoorbeeld het beloftenteam en het vrouwenvoetbal waar geen geld (en geen veld) voor zou zijn.
De keuze van de locatie is onbegrijpelijk. Zou HNS (Het Nieuwe Stadion) eerst op Varkenoord komen, nu moet het komen op de meest onpraktische en duurste plek, namelijk de smalste strook tussen rivier en spoor.

STICHTING

Nadat de geruchten over de Sportclub-aandelen waren weggevloeid, besloten de supporters toch om vanuit de ‘ongeorganiseerde organisatie’ Stadion op Zuid een stichting op te richten, die -indien nodig- snel tot actie kan overgaan. Met een klein bestuur, een Raad van Advies en statuten werd de Stichting “Vrienden van De Kuip” opgericht. Deze stichting gaat voor behoud van De Kuip, als architectonische voetbaltempel en als stadion waarin ook in de toekomst betaald voetbal gespeeld blijft worden, door wie dan ook.

In dezelfde periode werden de vergaderingen van de aandeelhouders gehouden, eerst van de VASF (Vereniging van Aandeelhouders Stadion Feijenoord), een week later de Algemene Ledenvergadering van alle aandeelhouders van De Kuip. Opvallend was toch wel dat op beide bijeenkomsten -zeker door de bestuurders en commissarissen- wordt uitgegaan van een nieuw stadion. Je waant je nauwelijks op een vergadering van aandeelhouders van Dit Stadion, van Deze Kuip. De VASF bestaat uit leden van het minderheidspakket (maximaal 48 %) en houdt zich voornamelijk bezig met het binnenhalen van mooie plaatsen in een nieuw stadion, zeker door de wisseling van voorzitter in december 2017. De ‘oude’ voorzitter, nu vicevoorzitter, was toch iets kritischer over de nieuwbouwplannen dan de nieuwe voorzitter.

ACHTERSTALLIG ONDERHOUD: OPZET?

Op zondag 27 januari 2019 won Feyenoord met 6-2 van Ajax; alle supporters waren in extase, ook mijn twee gasten uit Delfzijl. Wel kwamen ze kletsnat bij mij thuis, want tijdens de wedstrijd was de ‘dakgoot’ van de tweede ring weer eens overgelopen. Met een paar enorme kletsen was de regen op vak L -vlak voor de eretribune!- neergekomen, met een nat pak tot gevolg. We hebben uiteraard de mooie overwinning uitvoerig gevierd, maar het feit blijft dat er toch eventjes over ‘die ouwe Kuip’ geklaagd werd. Je krijgt bijna het idee dat dit met opzet gedaan wordt: het publiek ontevreden maken over het stadion. Dat gevoel heb ik ook als ik voor de toiletten sta: een enorme mensenmassa die zich door een enkel deurtje in en uit de toiletten wringt, een deurtje waarin ook nog een paal staat. Gelukkig winnen we meestal thuis, dus is de stemming zo vrolijk dat dit ongemak voor lief wordt genomen, maar ohwee, als Feyenoord achter staat… Er gaan zelfs geruchten dat het uitvallen van de lichtinstallatie bij Feyenoord-VVV te wijten is aan de bezuinigingen op personeel van het stadion; er was in ieder geval niemand aanwezig die een oplossing had. De tv-beelden met iemand die een keukenkastje indook waren dan ook vrij lachwekkend..

STADHUIS OP STELTEN

Eind januari 2019 verschijnt er een rapport van de Rekenkamer over het financiële fiasco van het zogenaamde Schiekadeblok, bijna tien jaar na de start van dit bouwproject van de gemeente Rotterdam bij het Centraal Station. Wethouder Hamit Karakus stelde toen twee topambtenaren aan voor deze grote klus: Adriaan Visser, toen directeur van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, en Carl Berg, financieel expert van het gemeentelijke concern. Zij gaan in zee met vastgoedondernemer Luc Smits van LSI, maar na vele mooie tekeningen, maquettes en 52 miljoen euro van de gemeente voor de grond loopt de zaak volledig mis. De bouw wordt niet eens begonnen, zeker omdat het oude Schieblok, dat gesloopt zou moeten worden, door jonge ondernemers inmiddels al was omgetoverd in een levendig centrum. Wethouder Karakus is na de verkiezingen vervangen door Ronald Schneider en die vindt dat de gemeenteschuld al hoog genoeg is opgelopen. Na die verkiezingen is ook Adriaan Visser wethouder geworden. In februari 2015 besluit de gemeente tot een rekenkameronderzoek.

Het AD meldt op 26 januari 2019: “De conclusies van de Rekenkamer zijn niet mals. Vooral Carl Berg en Adriaan Visser, in hun rol als topambtenaar in 2009, krijgen er van langs. Het zijn niet zomaar twee topambtenaren: momenteel zijn het belangrijke spelers in dat andere vastgoeddossier Feyenoord City. Visser als wethouder Financiën en Grote Projecten en Berg als financieel directeur van Stadion Feijenoord. En laat bij Feyenoord City ook gebruik worden gemaakt van erfpacht. Wat betekent dat voor Feyenoord City, waar mogelijk nog meer belangen spelen?” Na een week besluit Adriaan Visser af te treden; met het vertrek van Visser heeft Feyenoord City een ‘voorvechter verloren en Berg gaat blijkbaar beschadigd ‘gewoon’ verder bij Stadion Feijenoord, c.q. Feyenoord City.

VEEL ONZEKERHEDEN

Na deze stadhuis-rel is de onzekerheid bij de gemeenteraad, bij Feyenoord en bij het publiek groter geworden en dat werd nog eens negatief beïnvloed door ‘nieuwe ontwikkelingen’:

De bouw van het nieuwe stadion wordt duurder! In september 2018 werd al duidelijk dat Feyenoord City 30 miljoen moet bezuinigen op de bouwkosten. Moet er dan dus bezuinigd worden op de bouw en wordt het nieuwe stadion eenvoudiger (of kleiner) dan al gepland was? Of kunnen de inkomsten omhoog? Dat laatste zal moeilijk worden, want de businesscase was door de International Stadia Group als “te positief” beoordeeld, vooral wat betreft bezoekersaantallen en horeca-inkomsten. Dit is inmiddels bijgesteld en goedgekeurd, maar onduidelijk is wat er dan precies omhoog en omlaag is gegaan.
De gemeente heeft problemen bij de verwerving van de grond waarop het stadion gebouwd moet worden; stijgende kosten en bijna een jaar extra tijd om dit te realiseren. Dat betekent een jaar uitstel voor de start van de bouw en dus ook de opening van het stadion, van 2023 naar 2024. ‘Optimisten’ reageren met de opmerking dat dit een voordeel is, zodat alles rustig kan worden voorbereid; wel dom optimisme, want een jaar uitstel betekent ook minimaal 10 miljoen extra kosten aan onder meer de salarissen van alle betrokkenen, bij Feyenoord City én de gemeente.
Gesteggel over de 25 miljoen voor Feyenoord: indien haalbaar toch onvoldoende om een belangrijkere rol te gaan spelen, zowel in de nationale competitie als in Europese wedstrijden. Ongeacht de inkomsten zou dit bedrag gegarandeerd zijn, maar -stel dat dit lukt- dan nog blijft Feyenoord met dit spelersbudget achter bij twee Nederlandse topclubs, om nog maar niet te spreken over vele clubs in het buitenland.
Mobiliteitsproblematiek: hoe kom je naar en vertrek je van het stadion? Alle stukken hierover worden vrij positief ontvangen, ook bij de gemeente, maar als je goed kijkt, zie je dat men hoofdzakelijk met de problemen van de huidige situatie rond de Veranda bezig is (en daar geen oplossingen voor weet te vinden) en slechts met fantasierijke plannen voor de verre toekomst bezig is: een brug of een tunnel, een nieuwe metrolijn, een nieuw treinstation, allemaal zaken die pas over 10 of 15 jaar klaar kunnen zijn en bovendien afhankelijk zijn van initiatief en geld van anderen.
De financiering. Zowel in oktober 2018 als in april 2019 blijken B&W en de coalitiepartijen in de gemeenteraad meer dan tevreden over de voortgang van de financiering van de 444 miljoen euro voor de bouw van het nieuwe stadion. Toch blijkt men nauwelijks een stap verder: de gemeente en de investeringsbank Goldman Sachs zijn nog steeds de enige geldschieters, verder is er een aantal intentieverklaringen. Men blijft optimistisch, al blijft het vreemd dat men bij de voorbereidingen al 20 miljoen van de bank moest lenen en niemand stond te popelen om Feyenoord City vooruit te helpen. Bovendien doet men net alsof al die financieringen allemaal schenkingen zijn! Men beseft toch wel dat al dat geleende geld de schulden alsmaar verhoogt? Stel dat het lukt om die honderden miljoenen euro’s bijeen te garen, dan moet dat toch ooit terugbetaald worden en vormt die schuldenlast decennia lang een rem op de ontwikkeling van de voetbalclub. Dat is toch niet de bedoeling?
Aannemers en bouwers. Nadat zich eerst vele aannemers en bouwers hadden aangemeld, trok een aantal zich snel terug. Maar eind april 2019 heeft de Nieuw Stadion B.V. een akkoord gesloten met De Nieuwe Ploeg, een combinatie van BAM en Besix. En laten dat nu precies de twee bedrijven zijn die door de Verkenners ooit als meest geschikte kandidaten voor de renovatie -vernieuwbouw heette dat toen- van De Kuip waren uitverkoren. We zijn benieuwd hoe zij in de komende maanden met de OMA-architecten eruit komen: wat betreft het stadionontwerp, maar ook wat betreft de bouwkosten in de jaren 2021-2024.

NIEUW STADION REM OP GEBIEDSONTWIKKELING?

Het was uiteraard een knappe zet van Feyenoord City om drie jaar geleden de gemeente enthousiast te krijgen voor gebiedsontwikkeling van Rotterdam-Zuid. En dat werkt, want ondanks alle ellende staat de meerderheid van B&W en gemeenteraadsfracties daar nog steeds redelijk achter, inclusief een nieuw stadion. Maar gelukkig begint binnenkort het gevecht om de aandelen, maar daarover meer in het volgende jaarboek.

Wat voor nu langzamerhand rest zijn twee vragen die steeds meer komen bovendrijven:

Is het -zowel voor Feyenoord als de gemeente- aan te bevelen om ook een Plan B te gaan ontwikkelen? Dus Feyenoord City met een nieuw stadion (Plan A) en Feijenoord City met renovatie van De Kuip (Plan B dus).
Is het mogelijk dat Plan B meer ruimte, tijd en geld oplevert voor gebiedsontwikkeling in dit gebied?

Ad. vraag 1

Ik vind het onprofessioneel dat vanaf het begin tot heden niet nagedacht wordt over een alternatief. Met ‘het begin’ bedoel ik: al meer dan 10 jaar geleden. Zowel de gemeente als Feyenoord heeft in al die jaren al zoveel tijd en geld uitgegeven, zeker bij HNS-op Varkenoord. De Verkenners concludeerden daarna, na vergelijking van alle plannen, dat renovatie het beste zou zijn, maar dit werd niet gerealiseerd door onwil bij Feyenoord. Is men bang dat een nieuwe groep Verkenners tot eenzelfde conclusie zal komen?

Ad. vraag 2

Het gebied tussen de Laan op Zuid en de Veranda kan sneller en goedkoper ontwikkeld worden zonder de problematiek van een nieuw stadion. Enkele voordelen:

Er komt meer ruimte voor woningbouw.
Een deel van de Nieuwe Maas hoeft niet ingedamd te worden.
De leidingen onder de grond kunnen blijven liggen.
De daar gevestigde bedrijven kunnen uitgekocht en verplaatst worden of blijven en eventueel geïntegreerd worden in de nieuwbouw.
De Kuip blijft gewoon de ‘voetbaltempel’. Eerst wordt achterstallig onderhoud ingehaald en wordt er een renovatieplan opgesteld (eventueel met een geringere uitbreiding dan voorzien, bijvoorbeeld 56.000 i.p.v. 63.000 toeschouwers, kleinere uitbreiding businessunits, groter of nieuw Maasgebouw etc.). Er hoeft in ieder geval geen geld (gedacht werd aan 50 miljoen euro) gereserveerd te worden om een nieuwe bestemming aan De Kuip te geven. De Nieuwe Ploeg kan daar zeker bij helpen.

Rotterdam, 29 mei 2019

FRFC1908 Jaarboek ’18/’19: AL GING HET SOMS WAT MINDER… / Auteur Hans Fortuin